Κάστρο Κορώνης
Το Κάστρο της Κορώνης, η δίδυμη με τη Μεθώνη καστροπολιτεία της Μεσσηνίας, αποτελεί ένα από τα κομψότερα δείγματα βενετσιάνικης φρουριακής αρχιτεκτονικής, ενώ είναι από τα ελάχιστα κάστρα που στο εσωτερικό τους σώζονται οικίες και ναοί.
Το Κάστρο, με έκταση 400 στρέμματα, καταλαμβάνει το ψηλότερο σημείο της χερσονήσου και ελέγχει τα θαλάσσια περάσματα. Δεσπόζει στον οικισμό της Κορώνης και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής της, δεδομένου ότι υπάρχουν κατοικίες και σημαντικά λατρευτικά κτίρια στο εσωτερικό του, αλλά και έξω από τα τείχη, δεμένα σ’ έναν πυκνό οικιστικό ιστό. Είναι κτισμένο πάνω στα ερείπια της Μεσσηνιακής αρχαίας Ασίνης.
Η ιστορία του ανάγεται στον 6ο ή 7ο αιώνα μ.Χ. και ήταν σε χρήση κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων. Ήδη από τον 11ο αιώνα, η Κορώνη συγκαταλέγεται στις Βυζαντινές πόλεις της Αυτοκρατορίας, στις οποίες οι Βενετοί, με χρυσόβουλα των Κομνηνών, διαθέτουν εμπορικά προνόμια. Το 1205, η Κορώνη περιήλθε στους Φράγκους με κοινή απόφαση των κατοίκων της. Το 1206 οι Ενετοί κατέκτησαν την Κορώνη και την χρησιμοποίησαν ως κέντρο εφοδιασμού. Το κάστρο, που δόθηκε σαν τιμάριο στην οικογένεια του Βιλλεαρδουίνου δεν έμεινε για πολύ στα χέρια των Φράγκων. Οι Βενετοί, που αναζητούσαν νέους ναυτικούς σταθμούς για την εξυπηρέτηση του εμπορίου, πέτυχαν να γίνουν κύριοι της Κορώνης, «που έγινε σταθμός εφοδιασμού απ´ όπου τα πλοία που περνούσαν, έπαιρναν ενός μηνός εφόδια -έθιμο που διατηρήθηκε όταν η πόλη έγινε κανονική βενετσιάνικη αποικία». Ο Βιλλεαρδουίνος υποχρεώθηκε λίγο αργότερα να υπογράψει ειρήνη με τη Βενετία, τις ναυτικές δυνάμεις της οποίας γρήγορα κατάλαβε πως θα είχε ανάγκη και το 1209 επικυρώθηκε η κυριαρχία της στην Κορώνη, όπως επίσης και στη Μεθώνη και σε όλες τι παραλιακές θέσεις της Μεσσηνίας, νότια του κόλπου του Ναβαρίνου. Έτσι, όπως έγραψε ο Κ. Andrews, "κάτω από τη διακυβέρνηση της Βενετίας η Μεθώνη και η Κορώνη είχαν κοινή ιστορία ή μάλλον απουσία ιστορίας, αφού το ενδιαφέρον της Βενετίας ήταν να κρατάει όσο γινόταν μακρύτερα την ιστορία από τις κτήσεις της". Το 1265 η εξουσία της Βενετίας επικυρώθηκε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγο, γεγονός που τις έδωσε τη δυνατότητα μέσω των εκπροσώπων της να επιδίδεται στις απαραίτητες δολοπλοκίες κατά τις διάφορες συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων και των διεκδικητών του Πριγκηπάτου της Αχαΐας.
Οχυρώθηκε από τους Βενετούς τον 13ο αιώνα και εμπλουτίστηκε με πύργους και πολεμίστρες. Οι Βενετοί, εκτός από την ισχυρή οχύρωση, που κατασκεύασαν στο κάστρο της Κορώνης, οργάνωσαν τη ζωή και τη διοίκηση της πόλης, πάντοτε σύμφωνα με το συμφέρον της Βενετίας. Η πόλη απέκτησε μεγάλη ακμή και έγινε ονομαστή για τη βιοτεχνία της και το εξαγωγικό της εμπόριο. Η αίγλη της σημειώνεται στα οδοιπορικά των διαφόρων ευρωπαίων προσκυνητών, οι οποίοι υποχρεωτικά στάθμευαν στην περιοχή είτε για ανεφοδιασμό είτε για να επισκευάσουν τα πλοία τους. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις τους μέσα στο κάστρο φαίνεται πως κατοικούσαν όχι μόνον οι Βενετοί αλλά και οι Έλληνες, έμποροι και βιοτέχνες. Με βάση την κοινωνική διαστρωμάτωση διαμορφώθηκε και η οικιστική ανάπτυξη της περιοχής, που μέχρι σήμερα προκαλεί το ενδιαφέρον.
Τον Αύγουστο του 1500 ο Βαγιαζήτ Β´ κατέλαβε το κάστρο της Μεθώνης, μετά από μια απελπισμένη αντίσταση των κατοίκων. Οι κάτοικοι της Κορώνης, τρομοκρατημένοι από τη σφαγή και τη λεηλασία της Μεθώνης και αφού έλαβαν υποσχέσεις για ευνοϊκή μεταχείριση, παραδόθηκαν στους Τούρκους. Πολλοί βρήκαν καταφύγιο στη Ζάκυνθο και στην Κεφαλλονιά. Ο Βαγιαζήτ ευχαριστημένος για τη νίκη του προσευχήθηκε στην καθολική εκκλησία που υπήρχε στο κάστρο, η οποία στη συνέχεια μετατράπηκε σε τζαμί. Το 1532 η Κορώνη καταλήφθηκε από τον συμμαχικό στόλο του αυτοκράτορα Καρόλου 5ου, του Πάπα και των Ιπποτών της Μάλτας με επικεφαλής τον Γενουάτη ναύαρχο Andrea Dοria και με τη βοήθεια των ντόπιων κατοίκων, που ήλπιζαν στην απελευθέρωσή τους. Στα 1534 οι συμμαχικές δυνάμεις εγκατέλειψαν την Κορώνη και πήραν μαζί τους περισσότερους από 2000 κατοίκους για να τους εγκαταστήσουν μετά από φοβερές περιπέτειες στην Κάτω Ιταλία. Το 1685 ο Μοροζίνι ανακατέλαβε την Κορώνη και ανέπεμψε ευχαριστήρια δέηση στην παλιά καθολική μητρόπολη. Στη Βενετία η είδηση προκάλεσε μεγάλους πανηγυρισμούς. Σ´ αυτή τη σύντομη περίοδο της δεύτερης Βενετοκρατίας έγιναν προσπάθειες να ζωντανέψει ξανά η πόλη, χωρίς όμως σημαντικά αποτελέσματα.
Το 1715 η Κορώνη καταλήφθηκε ξανά από τους Toύρκoυς. Και έτσι έληξε ο άγριος ανταγωνισμός ανάμεσα στον Σουλτάνο και τη Βενετία για την κυριαρχία των δύο σημαντικών κάστρων της Μεθώνης και της Κορώνης, που οι ντόπιοι τα ονόμαζαν με κοινό όνομα "Μοδονοκόρωνα". Στο κάστρο της Κορώνης εγκαταστάθηκαν οι τουρκικές οικογένειες, ενώ οι Έλληνες κατοικούσαν έξω απ´ τα τείχη. Η οικονομική και κοινωνική παρακμή που είχε αρχίσει την περίοδο της πρώτης Τουρκοκρατίας ολοκληρώθηκε κατά τη δεύτερη. Το 1770 η πολιτεία γνώρισε μια ακόμη καταστροφή. Όταν το 1776 ο Γάλλος περιηγητής Ch. Gouffier πέρασε από την περιοχή βρήκε μια τρομοκρατημένη πολιτεία, που προσπαθούσε να συνέλθει μετά το βαμβαρδισμό των Ορλώφ. Και ένας άλλος περιηγητής, ο Castellan, όταν αντίκρυσε το λιμάνι της Κορώνης ξαφνιάστηκε από την εικόνα της καταστροφής "έχει σβήσει κάθε δραστηριότητα. Από το κάστρο της Κορώνης οι Τούρκοι σκορπίζουν τον τρόμο στον Μοριά". Ο ίδιος περιγράφει και μια σκηνή βασανισμού ενός Έλληνα στο κτίριο του μόλου της Κορώνης από τους Τούρκους, επειδή τάχα είχε ανακαλύψει κάποιο θησαυρό.
Το 1828, μετά από πολλές περιπέτειες, το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα με επικεφαλής τον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν απελευθέρωσε την Κορώνη, που άρχισε να γνωρίζει μια νέα οικονομική ακμή, κυρίως χάρη στην ανάπτυξη της κεραμοπλαστικής. Στα τέλη του 19ου αιώνα το μεταναστευτικό ρεύμα έπληξε την περιοχή. Η πόλη και το κάστρο ερημώθηκαν σιγά σιγά. Οι κάτοικοι που απέμειναν, συνέχισαν να κατοικούν έξω από το κάστρο, στο ύψωμα πάνω από το λιμάνι και κατά μήκος της παραλίας.
Τα ερείπια του κάστρου της Κορώνης, που στάθηκε σιωπηλός μάρτυρας των δεινών που έπληξαν την Πελοπόννησο την περίοδο της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, στέκονται στην άκρη του λιμανιού έρημα και ρημαγμένα. Ανάμεσα στα ερείπια ξεχωρίζει η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας κτισμένη τον 12ο αιώνα.
Η πολυτάραχη ιστορία του κάστρου της Κορώνης αντανακλάται στους πολλούς θρύλους και παραδόσεις που συνδέθηκαν μαζί του και αντικατοπτρίζουν πολλές φορές αληθινά γεγονότα. Η παλιά βενετσιάνικη εκκλησία του Σαν Ρόκο, σήμερα Άγιος Χαράλαμπος, συνδέθηκε με τη σωτηρία της πολιτείας κατά το λοιμό του 1689. Η εκκλησία της Ελεήστρας, στην άκρη του γκρεμνού, χτίστηκε μετά από θαύμα, όταν ο βράχος άνοιξε από σεισμό και βρέθηκε ένα μικρό άγαλμα της Παναγίας.
Πηγές:
Μεσσηνία: Πολιτιστικός οδηγός, σελ. 15, Έκδοση πρώτη-2000, Εκδότης: Αναπτυξιακή Μεσσηνίας Α.Ε.
http://pylos.info/gr/aksiotheata-koronis/kastro-koronis
http://www.magicmessinia.gr/messiniacastles.asp
http://www.messinia-guide.gr/?id=179&lang=
http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=koroni
Το Κάστρο, με έκταση 400 στρέμματα, καταλαμβάνει το ψηλότερο σημείο της χερσονήσου και ελέγχει τα θαλάσσια περάσματα. Δεσπόζει στον οικισμό της Κορώνης και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής της, δεδομένου ότι υπάρχουν κατοικίες και σημαντικά λατρευτικά κτίρια στο εσωτερικό του, αλλά και έξω από τα τείχη, δεμένα σ’ έναν πυκνό οικιστικό ιστό. Είναι κτισμένο πάνω στα ερείπια της Μεσσηνιακής αρχαίας Ασίνης.
Η ιστορία του ανάγεται στον 6ο ή 7ο αιώνα μ.Χ. και ήταν σε χρήση κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων. Ήδη από τον 11ο αιώνα, η Κορώνη συγκαταλέγεται στις Βυζαντινές πόλεις της Αυτοκρατορίας, στις οποίες οι Βενετοί, με χρυσόβουλα των Κομνηνών, διαθέτουν εμπορικά προνόμια. Το 1205, η Κορώνη περιήλθε στους Φράγκους με κοινή απόφαση των κατοίκων της. Το 1206 οι Ενετοί κατέκτησαν την Κορώνη και την χρησιμοποίησαν ως κέντρο εφοδιασμού. Το κάστρο, που δόθηκε σαν τιμάριο στην οικογένεια του Βιλλεαρδουίνου δεν έμεινε για πολύ στα χέρια των Φράγκων. Οι Βενετοί, που αναζητούσαν νέους ναυτικούς σταθμούς για την εξυπηρέτηση του εμπορίου, πέτυχαν να γίνουν κύριοι της Κορώνης, «που έγινε σταθμός εφοδιασμού απ´ όπου τα πλοία που περνούσαν, έπαιρναν ενός μηνός εφόδια -έθιμο που διατηρήθηκε όταν η πόλη έγινε κανονική βενετσιάνικη αποικία». Ο Βιλλεαρδουίνος υποχρεώθηκε λίγο αργότερα να υπογράψει ειρήνη με τη Βενετία, τις ναυτικές δυνάμεις της οποίας γρήγορα κατάλαβε πως θα είχε ανάγκη και το 1209 επικυρώθηκε η κυριαρχία της στην Κορώνη, όπως επίσης και στη Μεθώνη και σε όλες τι παραλιακές θέσεις της Μεσσηνίας, νότια του κόλπου του Ναβαρίνου. Έτσι, όπως έγραψε ο Κ. Andrews, "κάτω από τη διακυβέρνηση της Βενετίας η Μεθώνη και η Κορώνη είχαν κοινή ιστορία ή μάλλον απουσία ιστορίας, αφού το ενδιαφέρον της Βενετίας ήταν να κρατάει όσο γινόταν μακρύτερα την ιστορία από τις κτήσεις της". Το 1265 η εξουσία της Βενετίας επικυρώθηκε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγο, γεγονός που τις έδωσε τη δυνατότητα μέσω των εκπροσώπων της να επιδίδεται στις απαραίτητες δολοπλοκίες κατά τις διάφορες συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων και των διεκδικητών του Πριγκηπάτου της Αχαΐας.
Οχυρώθηκε από τους Βενετούς τον 13ο αιώνα και εμπλουτίστηκε με πύργους και πολεμίστρες. Οι Βενετοί, εκτός από την ισχυρή οχύρωση, που κατασκεύασαν στο κάστρο της Κορώνης, οργάνωσαν τη ζωή και τη διοίκηση της πόλης, πάντοτε σύμφωνα με το συμφέρον της Βενετίας. Η πόλη απέκτησε μεγάλη ακμή και έγινε ονομαστή για τη βιοτεχνία της και το εξαγωγικό της εμπόριο. Η αίγλη της σημειώνεται στα οδοιπορικά των διαφόρων ευρωπαίων προσκυνητών, οι οποίοι υποχρεωτικά στάθμευαν στην περιοχή είτε για ανεφοδιασμό είτε για να επισκευάσουν τα πλοία τους. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις τους μέσα στο κάστρο φαίνεται πως κατοικούσαν όχι μόνον οι Βενετοί αλλά και οι Έλληνες, έμποροι και βιοτέχνες. Με βάση την κοινωνική διαστρωμάτωση διαμορφώθηκε και η οικιστική ανάπτυξη της περιοχής, που μέχρι σήμερα προκαλεί το ενδιαφέρον.
Τον Αύγουστο του 1500 ο Βαγιαζήτ Β´ κατέλαβε το κάστρο της Μεθώνης, μετά από μια απελπισμένη αντίσταση των κατοίκων. Οι κάτοικοι της Κορώνης, τρομοκρατημένοι από τη σφαγή και τη λεηλασία της Μεθώνης και αφού έλαβαν υποσχέσεις για ευνοϊκή μεταχείριση, παραδόθηκαν στους Τούρκους. Πολλοί βρήκαν καταφύγιο στη Ζάκυνθο και στην Κεφαλλονιά. Ο Βαγιαζήτ ευχαριστημένος για τη νίκη του προσευχήθηκε στην καθολική εκκλησία που υπήρχε στο κάστρο, η οποία στη συνέχεια μετατράπηκε σε τζαμί. Το 1532 η Κορώνη καταλήφθηκε από τον συμμαχικό στόλο του αυτοκράτορα Καρόλου 5ου, του Πάπα και των Ιπποτών της Μάλτας με επικεφαλής τον Γενουάτη ναύαρχο Andrea Dοria και με τη βοήθεια των ντόπιων κατοίκων, που ήλπιζαν στην απελευθέρωσή τους. Στα 1534 οι συμμαχικές δυνάμεις εγκατέλειψαν την Κορώνη και πήραν μαζί τους περισσότερους από 2000 κατοίκους για να τους εγκαταστήσουν μετά από φοβερές περιπέτειες στην Κάτω Ιταλία. Το 1685 ο Μοροζίνι ανακατέλαβε την Κορώνη και ανέπεμψε ευχαριστήρια δέηση στην παλιά καθολική μητρόπολη. Στη Βενετία η είδηση προκάλεσε μεγάλους πανηγυρισμούς. Σ´ αυτή τη σύντομη περίοδο της δεύτερης Βενετοκρατίας έγιναν προσπάθειες να ζωντανέψει ξανά η πόλη, χωρίς όμως σημαντικά αποτελέσματα.
Το 1715 η Κορώνη καταλήφθηκε ξανά από τους Toύρκoυς. Και έτσι έληξε ο άγριος ανταγωνισμός ανάμεσα στον Σουλτάνο και τη Βενετία για την κυριαρχία των δύο σημαντικών κάστρων της Μεθώνης και της Κορώνης, που οι ντόπιοι τα ονόμαζαν με κοινό όνομα "Μοδονοκόρωνα". Στο κάστρο της Κορώνης εγκαταστάθηκαν οι τουρκικές οικογένειες, ενώ οι Έλληνες κατοικούσαν έξω απ´ τα τείχη. Η οικονομική και κοινωνική παρακμή που είχε αρχίσει την περίοδο της πρώτης Τουρκοκρατίας ολοκληρώθηκε κατά τη δεύτερη. Το 1770 η πολιτεία γνώρισε μια ακόμη καταστροφή. Όταν το 1776 ο Γάλλος περιηγητής Ch. Gouffier πέρασε από την περιοχή βρήκε μια τρομοκρατημένη πολιτεία, που προσπαθούσε να συνέλθει μετά το βαμβαρδισμό των Ορλώφ. Και ένας άλλος περιηγητής, ο Castellan, όταν αντίκρυσε το λιμάνι της Κορώνης ξαφνιάστηκε από την εικόνα της καταστροφής "έχει σβήσει κάθε δραστηριότητα. Από το κάστρο της Κορώνης οι Τούρκοι σκορπίζουν τον τρόμο στον Μοριά". Ο ίδιος περιγράφει και μια σκηνή βασανισμού ενός Έλληνα στο κτίριο του μόλου της Κορώνης από τους Τούρκους, επειδή τάχα είχε ανακαλύψει κάποιο θησαυρό.
Το 1828, μετά από πολλές περιπέτειες, το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα με επικεφαλής τον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν απελευθέρωσε την Κορώνη, που άρχισε να γνωρίζει μια νέα οικονομική ακμή, κυρίως χάρη στην ανάπτυξη της κεραμοπλαστικής. Στα τέλη του 19ου αιώνα το μεταναστευτικό ρεύμα έπληξε την περιοχή. Η πόλη και το κάστρο ερημώθηκαν σιγά σιγά. Οι κάτοικοι που απέμειναν, συνέχισαν να κατοικούν έξω από το κάστρο, στο ύψωμα πάνω από το λιμάνι και κατά μήκος της παραλίας.
Τα ερείπια του κάστρου της Κορώνης, που στάθηκε σιωπηλός μάρτυρας των δεινών που έπληξαν την Πελοπόννησο την περίοδο της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, στέκονται στην άκρη του λιμανιού έρημα και ρημαγμένα. Ανάμεσα στα ερείπια ξεχωρίζει η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας κτισμένη τον 12ο αιώνα.
Η πολυτάραχη ιστορία του κάστρου της Κορώνης αντανακλάται στους πολλούς θρύλους και παραδόσεις που συνδέθηκαν μαζί του και αντικατοπτρίζουν πολλές φορές αληθινά γεγονότα. Η παλιά βενετσιάνικη εκκλησία του Σαν Ρόκο, σήμερα Άγιος Χαράλαμπος, συνδέθηκε με τη σωτηρία της πολιτείας κατά το λοιμό του 1689. Η εκκλησία της Ελεήστρας, στην άκρη του γκρεμνού, χτίστηκε μετά από θαύμα, όταν ο βράχος άνοιξε από σεισμό και βρέθηκε ένα μικρό άγαλμα της Παναγίας.
Πηγές:
Μεσσηνία: Πολιτιστικός οδηγός, σελ. 15, Έκδοση πρώτη-2000, Εκδότης: Αναπτυξιακή Μεσσηνίας Α.Ε.
http://pylos.info/gr/aksiotheata-koronis/kastro-koronis
http://www.magicmessinia.gr/messiniacastles.asp
http://www.messinia-guide.gr/?id=179&lang=
http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=koroni